Geschiedenis van gonggi

Gonggi, het traditionele Koreaanse spel met 5 stenen (gonggitdol) is diep geworteld in de volkscultuur van Korea. Hoewel het in eerste instantie eenvoudig lijkt schuilt er een rijke geschiedenis achter deze ogenschijnlijk simpele bezigheid. Dat het niet heel simpel is zagen we onlangs ook in de Netflix-serie Squid Game, waar het als één van de spellen naar voren kwam. Al eeuwenlang spelen kinderen dit spel op schoolpleinen, in huis, of gewoon op de stoep. Het is meer dan alleen een spelletje: het is een sociaal ritueel, een oefening in behendigheid én een herinnering aan een eenvoudiger tijdperk.

Oorsprong van gonggi

De oorsprong van gonggi (of gong-gi) gaat waarschijnlijk terug tot vóór de moderne tijd, hoewel exacte schriftelijke bronnen schaars zijn. Men vermoedt dat het spel al in de tijd van de drie koninkrijken van Korea (voor onze jaartelling tot 668 na Chr.) werd gespeeld, al dan niet in een vroegere vorm. Kinderen gebruikten toen natuurlijke materialen die overal beschikbaar waren, zoals kleine steentjes, botjes, gedroogde bonen of pitten van vruchten. In die tijd waren speelgoed en spelletjes zeldzaam, dus kinderen ontwikkelden creatieve manieren om zich te vermaken met wat ze om zich heen vonden.

Het principe van een handspel waarbij objecten worden opgegooid en opgevangen is overigens niet uniek voor Korea. Vergelijkbare spellen bestaan in andere culturen: denk aan “jacks” in het Westen, of “pithoo” in Zuid-Azië. Maar de vorm, spelregels en stijl van gonggi zijn onmiskenbaar Koreaans.

In Korea is gonggi méér dan alleen een kinderspel. Het is ook een culturele herinnering. Vele Koreanen, van jong tot oud, herinneren zich het spel als iets wat ze met vrienden speelden tijdens pauzes op school, of thuis met familieleden. De materialen waren eenvoudig, het spel toegankelijk, en het plezier universeel. In een tijd zonder smartphones of digitale afleiding bracht gonggi mensen samen.

Spelenderwijs leerden kinderen tijdens het spelen van gonggi belangrijke vaardigheden: fijne motoriek, oog-handcoördinatie, concentratie en strategie. En niet te vergeten: door te spelen met anderen ontwikkelden ze sociale vaardigheden zoals competitie, samenwerking en sportiviteit. Een perfect spel voor kinderen dus, dat ook nog eens onder sensorisch spelen valt.

Ook vandaag de dag wordt gonggi nog gespeeld. In sommige Koreaanse basisscholen wordt het zelfs aangemoedigd als onderdeel van pauzeactiviteiten. Het spel is een soort cultureel erfgoed geworden dat van generatie op generatie wordt doorgegeven en nu dus ook via de serie Squid Game aan een groter publiek wordt voorgesteld. Een groot aantal landen kennen overigens ook hun eigen versies van dit spel of soortgelijke spellen, maar daarover later meer.

Gonggitdol, de gonggi-stenen

In de beginjaren werden gonggi-stenen, zoals eerder genoemd, vaak gemaakt van natuurlijke materialen. Omdat deze objecten vaak verschillend in grootte en gewicht waren, was elk spel een nieuwe uitdaging. Naarmate de economie zich ontwikkelde en er meer fabrieksmatig speelgoed beschikbaar kwam, werden er speciale gonggi-setjes geproduceerd: kleine, meestal plastic steentjes in standaardformaten en gewichten.

Gonggitdol (공깃돌) is de Koreaanse benaming voor de steentjes die gebruikt worden bij gonggi. De betekenis van het woord is letterlijk ‘gonggi-steen’ (gonggi + dol (= steen)).

Deze moderne stenen zijn vaak vierkantig, afgerond en kleurrijk (vaak in dezelfde kleurstelling: rood, blauw, groen, geel en oranje). Sommige sets hebben zelfs een zachte rubberlaag voor meer grip of zijn gevuld met zand om het gewicht aan te passen. De standaardset bevat vijf stenen, hoewel sommige spelers extra’s meenemen als reserve of voor variatie.

Het gebruik van standaardmaterialen maakte het spel eerlijker en consistenter. Kinderen konden nu hun techniek echt perfectioneren zonder dat ze afhankelijk waren van ongelijke steentjes. Toch blijft er een zekere charme hangen aan het spelen met zelfgemaakte of geïmproviseerde materialen.

Cultureel erfgoed

Wat gonggi echt bijzonder maakt, is niet alleen de vaardigheid die het vereist, maar de culturele betekenis die het heeft in Korea. Het spel is een levend stukje erfgoed. Net als andere traditionele spelen (zoals yutnori tijdens het Koreaanse nieuwjaar) is het een manier om verbonden te blijven met het verleden. Veel volwassenen in Korea kijken met warme gevoelens terug op hun jeugd waarin gonggi een vaste plek had. Ouders leren het spel aan hun kinderen. Grootouders doen mee of moedigen aan. En in dat simpele spel van gooien, vangen, en mikken zit een ketting van herinneringen die generaties overspant. Gonggi mag dan simpel lijken, maar de geschiedenis ervan laat zien hoe krachtig en betekenisvol een klein spelletje kan zijn. Het verbindt generaties, stimuleert vaardigheden en leeft voort als een belangrijk cultureel symbool in Korea. Of je het nu speelt op een schoolplein in Seoul of in je woonkamer in Nederland: met een handvol kleurrijke steentjes en een beetje concentratie, doe je mee aan een eeuwenoude traditie.

Gonggi en soortgelijke spellen in andere landen

Land / Regio	Naam van het spel
🇧🇷 Brazilië	Cinco Marias
🇨🇳 China	抛石子 (Pāo shízi) / 拾子游戏 (Shí zǐ yóuxì)
🇪🇬 Egypte (Oud)	(Geen vaste naam – verwant aan astragaloi)
🇫🇷 Frankrijk	Osselets
🇬🇷 Griekenland	Astragaloi (ἀστράγαλοι)
🇮🇳 India	Gutte / Gutti
🇮🇷 Iran	Panj Sang
🇮🇹 Italië	Gioco degli ossi
🇯🇵 Japan	Otedama (お手玉)
🇷🇺 Rusland	Kamushki
🇵🇰 Pakistan	Pittu Garam (gerelateerd)
🇵🇭 Filipijnen	Holens / Jackstones
🇹🇷 Turkije	Beş taş
🇺🇸 Verenigde Staten	Jacks
🇬🇧 Verenigd Koninkrijk	Knucklebones / Jacks
🇻🇳 Vietnam	Chơi chuyền
🌍 Wereldwijd	Knucklebones (historische benaming)
🇰🇷 Zuid-Korea	Gonggi (공기놀이) of Gong-gi

Netflix serie: Squid Game

In de populaire Netflix-serie Squid Game komt het traditionele Koreaanse spel gonggi voorbij in aflevering 4 van het tweede seizoen, getiteld “Six legs”. In deze aflevering moeten de deelnemers meedoen aan een 6-benig vijfkamp, waarin 5 kinderspellen gespeeld worden. De spelers zijn hierbij met hun benen aan elkaar gebonden. De spellen die gespeeld (en behaald) moeten worden binnen 5 minuten, zijn: ddakji, biseokchigi, gonggi, poengi chigi en jegi. Elk teamlid moet 1 spel spelen. Een van de spellen die het meest populair geworden is door deze serie is dus gonggi.